Cultuuronderwijs in het vmbo
De bewustwording van kunst en cultuur, met name in je eigen omgeving, en daar gebruik van maken op school, geeft jongeren heel veel. Dit geldt zeker ook voor vmbo-leerlingen. Het leert ze creatief te denken, geeft ze zelfbewustzijn, zelfvertrouwen en trots; het maakt hun wereld groter. Creativiteit en innovatief denken worden bovendien steeds belangrijker in de beroepspraktijk en daarmee ook in het beroepsonderwijs. Hoe kun je als school met culturele activiteiten inspelen op de leerdoelen en behoeften van de vmbo-leerling? Daarover lees je in dit artikel meer.
Cultuuronderwijs bereidt leerlingen voor op het bedrijfsleven, waar wordt gezocht naar professionals met lef, die out of the box denken, durven te onderzoeken en fouten te maken. Dat kan alleen als je ook je creativiteit weet te gebruiken.
Vmbo-leerlingen hebben baat bij een praktische benadering die aansluit bij de belevingswereld. Uit onderzoek blijkt echter dat vmbo-leerlingen vaak weinig relatie zien tussen hun eigen interesses in muziek, mode en film en de culturele activiteiten die zij op school ervaren. Hoe kun je wel bij hen aansluiten?
Stem van de leerling
Heb jij wel eens een les gegeven waarvan je dacht dat je leerlingen hem te gek zouden vinden, maar je toch terugkreeg dat ze het ‘saai’ vonden? Het kan soms moeilijk zijn om meer zicht te krijgen op de informele cultuurbeleving van jongeren. Een manier om te ontdekken wat leerlingen bezighoudt, is hen vragen wat ze zouden willen maken, zien, horen of doen als ze bijvoorbeeld zelf een festival zouden organiseren.
CultuurStemmen
Cultuurschakel in Den Haag ontwikkelde de tool CultuurStemmen, om docenten te helpen om samen met de klas een keuze te maken voor culturele activiteiten:
CultuurStemmen biedt een gestructuurde manier om een dialoog te voeren en leerlingen een stem te geven, waarbij ze aan de hand van vragen over thema’s en kunstdisciplines hun mening onderzoeken. Het doel is om in gesprek te gaan, naar elkaar te luisteren en elkaars gedachten en mening te respecteren. De interactieve tool voor docenten en leerlingen uit klas 1 en 2 kan met één of meerdere klassen worden uitgevoerd, maar ook met enkele vertegenwoordigers per klas of een leerlingenraad.
Ruimte geven voor eigen creativiteit
Ook de aanpak kan verschil maken. De belangrijkste boodschap van de leerlingen is: geef naast structuur ook echte vrijheid. Laat ze zichzelf zijn. Vmbo-leerlingen geven onder meer aan dat ze het belangrijk vinden de ruimte te krijgen om hun creativiteit te uiten, waarbij wordt uitgegaan van wat de leerling zelf wil. Concrete feedback, complimenten en de ruimte om te mogen creëren zonder goed en fout zijn belangrijk, want het is spannend om je creatief te uiten.
Persoonlijk onderzoek
Hét vmbo bestaat niet. Er zijn grote verschillen tussen de leerwegen, ook wat betreft het type leerling. Iedere leerling moet keuzes maken: wat wil ik? Welke kant wil ik op? Door dit persoonlijke onderzoek te koppelen aan kunst en cultuur en creatief talent (dat iedereen heeft) te stimuleren, kun je leerlingen helpen de juiste keuze te maken.
Passend cultuuraanbod
In het cultuuraanbod voor leerlingen op onze website hebben we handige filteropties gebouwd, die je helpen om culturele activiteiten te vinden die passen bij jouw wensen. Hier is het aanbod gefilterd op de doelgroep vmbo. Ben je op zoek naar een bepaald discipline, of wil je aan de slag met een specifiek thema? Verfijn dan je zoekopdracht met behulp van de filters.
Aanbieders met specifiek vmbo-aanbod
Onderschools cultureel aanbod blijkt regelmatig te worden ontwikkeld met havo/vwo-leerlingen in gedachten. Vmbo-docenten geven aan dat dit aanbod slecht aansluit bij de interesses en leefwereld van hun leerlingen. Utrechtse culturele instellingen hebben dit geluid gehoord en passen hun activiteiten soms specifiek aan op de vmbo-leerling. We lichten er een aantal uit:
- DOX, een talentontwikkelings- en productieplatform voor podiumkunst, heeft ervaring met intensieve samenwerkingen met vmbo-scholen. Identiteitsvorming en de relatie van de leerling tot zijn omgeving zijn daarbij centrale thema’s. DOX heeft als doelstelling om te reageren vanuit de actualiteit en ontwikkelingen binnen de jongerencultuur.
- BOKS Jongerencultuurhuis zet bij hun brede waaier aan culturele activiteiten altijd de relatie met leerlingen voorop. Pas als die goed zit – en er een veilige sfeer is ontstaan – kan echte creativiteit vloeien. De docenten van De Boks staan dicht bij de doelgroep en weten jongeren te inspireren om kunst en cultuur een plek in hun leven te geven.
- Het Universiteitsmuseum Utrecht (UMU) heeft programma’s en workshops in combinatie met een museumbezoek ontwikkeld die specifiek op het vmbo zijn toegespitst.
- Museum Catharijneconvent heeft haar vmbo-activiteiten opgesplitst: één voor de onder- en één voor de bovenbouw. Bij beide activiteiten gaan leerlingen met activerende, speelse werkvormen aan de slag in het museum.
- Het Utrechts Archief biedt een activiteit voor het vmbo over (het doen van onderzoek naar) de lokale geschiedenis van hun eigen leefomgeving.
- Het Centraal Museum biedt een examentraining in het museum aan, specifiek voor het vmbo.
- Wil je je leerlingen volledig onderdompelen? Laat ze dan het muziekpodium EKKO overnemen tijdens het project Zo Doe Je Dat. Ze organiseren zelf een show: van promotie tot optreden, van rap tot productie, verslaglegging tot techniek, horeca tot marketing. EKKO heeft ervaring met intensieve samenwerkingen in het vmbo en biedt ook andere activiteiten.
In gesprek met culturele partners
Twijfel je of een culturele activiteit of culturele partner bij jouw doelgroep past? Benoem dit dan bij je consulent. Culturele partners staan vaak open voor een gesprek, zodat jij samen met hen het aanbod kunt finetunen. Jij kent immers zelf je leerlingpopulatie het beste en weet wat jouw leerlingen nodig hebben of waar ze op ‘aan’ gaan. Een geschikte workshopdocent of (kleine) aanpassingen kunnen eraan bijdragen dat activiteiten beter passen bij jouw doelgroep.
Bij sommige activiteiten in ons cultuuraanbod wordt expliciet aangegeven dat ze flexibel zijn. Kies hiervoor de filteroptie ‘maatwerk’ (je herkent ze ook aan het meetlat-symbooltje). Deze maatwerk activiteiten kunnen qua vorm, doelgroep of inhoud worden aangepast aan de wensen van jouw school.
Wist je dat?
… je in het cultuuraanbod voor leerlingen kunt filteren op het thema Beroepen/Loopbaanoriëntatie?
… de consulenten van Cultuur & School Utrecht je kosteloos kunnen ondersteunen bij of adviseren over het inrichten van cultuuronderwijs voor jouw doelgroep? En/of bij het ontwikkelen van een schoolbrede visie op cultuureducatie en een cultuurplan? Neem contact op via consulent@cultuurenschoolutrecht.nl.
… Bureau ART op verzoek van het Fonds voor Cultuurparticipatie een onderzoek uitvoerde naar de wijze waarop cultuureducatieve activiteiten in het vmbo kunnen worden gestimuleerd? Je vindt de quickscan hier.