Pedagoog Gert Biesta over de waarde van kunst voor kinderen en jongeren
In het onderwijs zijn de kunsten niet belangrijk omdat je van kunst beter gaat presteren, schrijft Gert Biesta. Dat is niet alleen een kwetsbare maar eigenlijk ook een schandalige rechtvaardiging van de kunsten in het onderwijs. Nee, de kunsten zijn belangrijk omdat ze de mogelijkheid hebben de ‘knop van het ik’ van ieder mens te raken.
Een leven leiden, je eigen leven leiden, en jezelf daarin niet verliezen of kwijtraken, is een hele klus, en daar kunnen kinderen en jongeren best wat hulp bij gebruiken. Sterker nog: ze hebben er recht op dat ze in het onderwijs niet alleen maar moeten ‘presteren’ en daar op afgerekend worden, maar ook tijd en ruimte krijgen om aan te komen in de wereld. En ook dat ze aangemoedigd en toegerust worden om staande te kunnen blijven in die wereld – we noemen dat zelfstandigheid.
Door kinderen met kunst bezig te laten zijn geef je ze de ruimte om te oefenen en ontdekkingen te doen over zichzelf en hun verbinding met de ander en de wereld om hen heen. Niet alleen met het hoofd, maar ook met hart en handen.
Gert Biesta
Kunsten hebben iets heel bijzonders te bieden in het onderwijs. Wanneer de kunsten echt als kunsten kunnen verschijnen – en niet, bijvoorbeeld, als denk- en maakprocessen (dat is de logica van design, niet van kunst) – kunnen ze als het ware een deur naar existentiële vragen en thema’s openen. Ze kunnen een deur openen naar wat fundamenteel is voor ons mens-zijn, voor onze menselijke existentie, ons bestaan als mens.
De kunsten zijn een heel betekenisvol oefengebied. Ze bieden unieke mogelijkheden om existentiële vragen en uitdagingen ‘in beeld’ te krijgen, er mee aan de slag te gaan, en er mee te kunnen oefenen, zonder dat het allemaal perfect moet zijn. In dans kom je de mogelijkheden en beperkingen van je eigen lichaam tegen. In verf, klei, steen en hout ervaar je dat niet alles wat je kunt bedenken of wilt altijd mogelijk is. Muziek heeft zijn eigen tijd nodig – daar heeft haasten geen zin.