Herstel en veerkracht op school, de stand na 2 jaar

Onderzoeks- en adviesbureau Oberon voert in opdracht van Cultuur & School Utrecht een driejarige monitor uit in de schooljaren 2022-2023, 2023-2024 en 2024-2025. Met de monitor brengen we de ervaringen en opbrengsten van onze aanpak binnen het Utrechtse programma Herstel en veerkracht voor de Utrechtse jeugd in beeld. De uitkomsten van het tweede schooljaar laten zien dat de aanpak meerwaarde genereert. Een bijzondere kracht is het persoonlijke aspect van de dienstverlening in de vorm van een vaste consulent per school en culturele partner, waardoor we gerichte ondersteuning kunnen bieden.

Herstel en veerkracht na de coronapandemie

Na de coronapandemie bleek dat sommige (jonge) kinderen en jongeren extra geraakt waren en een grote impact ondervonden op hun sociaal emotionele ontwikkeling en/of leergroei. Voor die groep heeft Gemeente Utrecht de subsidieregeling Herstel en veerkracht voor de Utrechtse jeugd (2022-2025) ingesteld.

In 2022 kreeg Cultuur & School Utrecht van Gemeente Utrecht subsidie toegekend om scholen meer te ondersteunen na de coronapandemie. Dankzij deze subsidie konden we ons team uitbreiden met drie extra consulenten en een allround medewerker en onze dienstverlening verbreden.

De aanpak van Cultuur & School Utrecht

Net als in 2022-2023 hebben de consulenten in 2023-2024 ingezet op het leggen en onderhouden van contact met de scholen, met name op een-op-een contacten met de cultuurcoördinatoren. Elke consulent is gekoppeld aan eigen scholen en heeft een eigen specialisme, zodat elke school en culturele partner een vast aanspreekpunt met specifieke kennis heeft. De consulenten vervullen vele rollen: ze voeren ambitiegesprekken met de scholen, zijn sparringpartner voor de cultuurcoördinator, ze zijn de verbindende factor tussen de school en het juiste aanbod, ze regelen praktische zaken, dragen kennis over, lezen en luisteren mee met de school, en zijn soms spreekbuis om draagvlak te creëren in de school.

Om het cultuuronderwijsveld nog verder te ondersteunen, hebben we het online Kennis- en netwerkplatform opgezet en doorontwikkeld, zijn we in schooljaar 2022-2023 gestart met het bemiddelen van werkdrukverlagend aanbod door kunstvakdocenten voor het primair– en voortgezet onderwijs en zetten we in op professionalisering voor scholen en culturele partners met de opleiding Cultuurcoördinator voor PO en voor VO, de training Vakmanschap in Cultuuronderwijs en de training Prikkelvriendelijke Cultuureducatie. Ook hebben we de ICC-netwerkbijeenkomst georganiseerd in samenwerking met meerdere schoolbesturen. PO- en VO-scholen in de wijken Zuidwest en Oost konden deelnemen aan de Cultuurthermometer in de Wijk en voor VO-scholen is samen met NEOS Cultuuronderwijs en Kunst Centraal de kennisdeelbijeenkomst Weerbaar met kunst georganiseerd.

Verloop en activiteiten van het tweede jaar

Ondersteuning consulenten
De een-op-een benadering van de scholen door de consulenten wordt door de scholen en culturele partners zeer gewaardeerd. Zij stellen de proactieve werkwijze en de goede bereikbaarheid van de consulenten op prijs en achten hen deskundig en professioneel. De vaste koppeling van consulenten aan scholen en culturele partners is een sterk punt en bevordert de samenwerking. De consulenten worden door alle betrokkenen beschouwd als een grote meerwaarde vanwege hun ondersteuning op maat, hun kennis en hun brede netwerk.

Voor scholen is het aantrekkelijk dat wij het overzicht hebben over het aanbod van cultuureducatie in de stad en dat consulenten de (landelijke) interessante en relevante ontwikkelingen in het veld kennen. Uit de gesprekken blijkt dat alle po-scholen positief zijn over het verloop van het contact: de drempel om contact op te nemen is laag, er wordt snel gereageerd, de bereikbaarheid is goed en er kan snel worden geschakeld. Ook het feit dat de consulent op de school langskomt om mogelijkheden en ideeën te bespreken, helpt daarbij. Een ander voordeel dat wordt genoemd is dat de consulent werk uit handen neemt, door bijvoorbeeld mee te denken over geschikte activiteiten en een voorselectie te maken. Scholen voor voortgezet onderwijs maken minder gebruik van ondersteuning door de consulenten, bijvoorbeeld omdat ze een cultuurcoördinator met voldoende uren in dienst hebben of omdat er al een stevig cultuuraanbod staat. Maatwerk is voor het VO extra van belang.

Voor culturele partners is het aantrekkelijk dat de consulenten goed thuis zijn in de onderwijssector en weten welke – soms praktische – overwegingen kunnen spelen voor scholen. De culturele partners ervaren, net als de scholen, de consulenten als behulpzaam, toegankelijk en makkelijk te bereiken. Het is voor hen een uitdaging om nieuwe, onbekende scholen te bereiken. Hierin zien zij een rol voor de consulenten. Daarnaast zien zij de website, en specifiek de sinds 2022 uitgebreide filteropties, als een belangrijk kanaal om hun aanbod te presenteren en scholen te bereiken.

Het persoonlijke werkt supergoed.

Kennisplatform voor cultuuronderwijs
Afgelopen schooljaar is hard gewerkt aan de doorontwikkeling van het online Kennisplatform en de bijbehorende nieuwsbrief wordt goed gelezen. Er worden regelmatig artikelen gedeeld door culturele partners, scholen en cultuureducatiepartners en scholen leggen naar aanleiding daarvan contact met partners of melden zich via deze weg aan voor activiteiten. In 2023-2024 was ongeveer 80% van het aantal unieke PO- en VO-scholen geabonneerd op de nieuwsbrief. Ook worden alle artikelen gedeeld via Linkedin. Hoewel niet iedereen onderscheid maakt tussen het Kennisplatform en de overige onderdelen van de website en niet iedereen actief op het platform liket en reageert, wordt de inhoud als interessant en informatief beschouwd.

Deskundigheidsbevordering
De trainingen die Cultuur & School Utrecht aanbiedt, zijn duidelijk van meerwaarde. Zowel de trainingen voor scholen als voor culturele partners waren het afgelopen jaar vol. (Beginnende) cultuurcoördinatoren kregen onder andere handvatten om hun rol op school vorm te geven en om een visie op te stellen middels een kwaliteitskaart of cultuurplan. Ook leerden ze over de financiering van cultuuronderwijs. Een ander vorm van professionalisering zijn de netwerkbijeenkomsten. Deze worden als zeer waardevol ervaren. De cultuurcoördinatoren doen veel van hun werk alleen en op deze manier is het mogelijk om contact te leggen met collega’s en consulenten en om samen in gesprek te gaan en te sparren.

De training was leuk, het was een feestje om daar steeds heen te gaan.

Werkdrukverlagend aanbod
Het werkdrukverlagend cultuuraanbod is inmiddels goed vindbaar op de site en er is veel interesse in de mogelijkheden, inclusief de inzet van kunstvakdocenten. Met de training Vakmanschap in Cultuuronderwijs wordt voorzien in de behoefte aan het verder versterken van de didactische en pedagogische kwaliteit van de vakleerkracht.

Opbrengsten voor leerlingen
Alle deelnemers hebben in de gesprekken toegelicht welke opbrengsten zij zien bij leerlingen van investeringen in cultuureducatie. Deze zijn overigens niet zonder meer direct aan de extra inzet van Cultuur & School Utrecht toe te schrijven, maar het is wel aannemelijk dat deze inzet daaraan een belangrijke bijdrage levert.

Opbrengsten die worden gezien bij leerlingen hebben deels te maken met de persoonlijke ontwikkeling. Zo groeit bijvoorbeeld hun zelfvertrouwen, durven zij meer en ervaren zij trots. Ook op het gebied van burgerschap signaleren deelnemers opbrengsten: leerlingen leren dat iedereen cultuur op een andere manier ervaart, complexe en maatschappelijk onderwerpen komen aan bod en leerlingen leren wat er van hen verwacht wordt als ze naar een voorstelling of museum gaan.

Er gaat een wereld voor ze open.

Verder werken aan herstel en veerkracht

Deze tussenevaluatie laat zien dat we op de goede weg zijn in het behalen van onze doelen. De komende periode gaan we aan de slag met de inzichten en aanbevelingen uit het rapport, waarna een eindpeiling volgt. De consulenten blijven de komende jaren in elk geval een belangrijke rol vervullen als vast ankerpunt voor zowel de scholen als de culturele instellingen.

Lees het volledige voortgangsrapport 2024

Wist je dat…

… onze consulenten elke werkdag bereikbaar zijn voor al jouw vragen rondom het cultuuronderwijs op jouw school? Neem contact op via consulent@cultuurenschoolutrecht.nl, telefoonnummer 030 711 62 29 of laat hieronder een reactie achter.