Vrijheid, tolerantie en burgerschap VO

In deze lessenserie onderzoeken de leerlingen wat de begrippen vrijheid, tolerantie en burgerschap betekenden voor Utrechters tijdens de Tweede Wereldoorlog én wat ze voor henzelf betekenen. Ze komen in aanraking met vragen als: “Wat is vrijheid en wat gebeurt er als je je vrijheid verliest? Hoe ga je met mensen om die anders zijn dan jij? Wanneer voel je je verplicht om voor anderen en jezelf op te komen? Waar liggen de grenzen van vrijheid?”

Tolerantie en burgerschap zijn heel actueel, maar ook in het verleden zien we Nederlanders worstelen met vraagstukken hierover. De gevolgen van de oorlog zijn nog steeds zichtbaar in monumenten, standbeelden en Stolpersteine (struikelsteentjes voor de huizen van vermoorde burgers) die talrijk zijn in de stad. Vanuit de opgedane kennis over tolerantie en burgerschap in het verleden zullen de leerlingen een stap maken naar het heden en nadenken over vraagstukken over vrijheid, tolerantie en burgerschap in hun eigen tijd.

De lessenserie komt het beste tot zijn recht in zijn geheel, door de doorlopende leerlijn die erin zit. Het is echter ook mogelijk om de lessen afzonderlijk te boeken. Kijk daarvoor bij de verschillende aanbieders.

Les 1. Introductieles Tweede Wereldoorlog – bij Het Utrechts Archief
Duur: 90 minuten
Kosten: €100

Voor de introductieles van deze lessenserie komt de klas naar Het Utrechts Archief. De leerlingen maken kennis met de Tweede Wereldoorlog en wat er in algemene lijn gebeurde in Nederland tussen 1940 en 1945. Dit doen zij aan de hand van Utrechts beeldmateriaal van deze oorlog. Welke vragen roepen de foto’s bij de leerlingen op? Elke les is anders, want deze vragen en wat de leerlingen opvalt sturen de inhoud van de les. Ook werken de leerlingen met originele bronnen (kranten, echte legeruniformen uit de oorlog en voedselbonnen). De les vormt een aanvulling op de methodeles over de Tweede Wereldoorlog.

NB: De archiefdocent kan deze les ook op school komen geven. In dat geval duurt de les 60 minuten. De archiefdocent neemt de foto’s mee en maakt graag gebruik van het digibord. De kranten en originele legeruniformen vallen af. In verband met de reistijd blijven de kosten hetzelfde.

Les 2. Educatieve fietstocht door Utrecht – start bij Het Utrechts Archief
Duur: 1 uur en 5 minuten
Kosten: €150

De klas splitst zich op in groepjes van vier (maximaal acht groepjes). Elk groepje krijgt een ‘historische Utrechter’ toegewezen. Bij elke Utrechter hoort een ander aspect van de oorlog; denk aan verzet, collaboratie, onderduiken, enzovoort. Tijdens de fietstocht neemt de historische Utrechter het groepje mee door de stad, waar ze op verschillende plekken zullen stoppen die een rol speelden in zijn/haar oorlogsverhaal. Op die plekken zullen de leerlingen een geluidsfragment beluisteren en bijpassende opdrachten maken. Ieder kind heeft een fiets nodig en de begeleider ook een (fiets)tas waarin een iPad en klembord passen. Het archief levert twee begeleiders, de begeleiders van de overige groepjes komen mee met school. De leerkracht blijft bij voorkeur vliegende keep.

Les 3. Verwerkingsles op school door de eigen leerkracht
Duur: ca. 90 minuten (door de leerkracht zelf te bepalen)
Kosten: €0 (zit bij de fietstocht inbegrepen)

Tijdens de verwerkingsles wordt de kennis die de leerlingen hebben opgedaan tijdens de fietstocht door henzelf in groepjes gepresenteerd aan de klas. Vervolgens maken de leerlingen onder begeleiding van de leerkracht klassikaal een dilemmatest. Tijdens deze test wordt een brug geslagen naar de tolerantievraagstukken in de huidige samenleving. De leerlingen gaan nadenken over situaties in hun eigen tijd waarbij tolerantie belangrijk is. De lesbrief en het materiaal van deze les kan de leerkracht van deze pagina downloaden.

Les 4. Techniekles bij het Kunstlaboratorium              
Duur: 90 minuten
Kosten: €157,50 en €4 materiaalkosten per leerling

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden bijna alle fietsen van burgers in beslag genomen door de Duitse bezetter. Om zichzelf en hun spullen toch te kunnen blijven vervoeren, maakten veel Nederlanders fietsen en andere voertuigen van overgebleven materialen zoals hout. Tijdens deze techniekles maken de leerlingen vervoersmiddelen van ‘toen’ vanuit een schaarste van materialen, met een koppeling naar de schaarste van ‘nu’. Hierbij laten we ons inspireren door de eerdere lessen, om vervolgens met allerlei materialen & gereedschappen kleine prototypes maken van vervoersmiddelen. Deze les draait vooral om het ontwerpen met beperkingen en kennis maken met verschillende gereedschappen en technieken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een combinatie van STEAM en Onderzoekend & Ontwerpend leren.

Les 5. Les beeldende vorming op school  
Duur: ca. 90 minuten (door de docent zelf te bepalen)
Kosten: Leerkracht en materialen op eigen kosten

Tijdens deze les maken de leerlingen een kunstwerk geïnspireerd door vrijheid. Hier wordt opnieuw een brug geslagen naar de moderne tijd en hoe idealen en gevoelens van vrijheid in kunst kunnen worden geuit. De leerlingen houden zich daarbij bezig met wat vrijheid in algemene zin betekent, maar ook in het bijzonder wat vrijheid voor henzelf betekent. Hoe vertaal je jouw gevoelens en idealen naar een creatief werk? Deze les wordt gemaakt in samenwerking met het Bevrijdingsfestival Utrecht.

Totaalprijs volledige lessenserie:
Les 1 – 90 of 60 minuten – HUA of op school €100
Les 2 – 105 minuten – fietstocht in de stad €150
Les 3 – 90 minuten – op school, eigen leerkracht €0
Les 4 – 90 minuten – Het Kunstlaboratorium €157,50 + €4 materiaalkosten per leerling
Les 5 – 90 minuten – Leerkracht en materialen op eigen kosten

Totaal: €407,50 + materiaalkosten €4 per leerling.