Inspiratiesessie Wolf Brinkman – Dat is zo! of Is dat zo?

‘”Cultuureducatie is best ingewikkeld, toch?” Zo start kunstenaar en educator Wolf Brinkman, op zijn sokken, zijn inspiratiesessie op de Cultuur & School Utrecht Inspiratiedag 2023 over vakoverstijgend werken vanuit de kunstvakken en de basisvaardigheden.

Om te beginnen neemt hij een kleine cito af; om te kijken hoe ingewikkeld de aanwezigen cultuureducatie eigenlijk vinden. Na het beantwoorden van vijf vragen, waarbij elk antwoord goed lijkt, neemt Wolf ons mee in zijn creatieve denkproces. Bij antwoorden waarvan je dacht dat het overduidelijk was, brengt Wolf iets in en blijken er heel andere antwoorden te passen.

Vakoverstijgend
In de wereld hangt alles dat wij kennen met elkaar samen. Toch komt Wolf dit op scholen eigenlijk niet tegen. Na een kunstles over de Romeinen en boogconstructies, wordt er weer gewoon verder gewerkt aan taal en rekenen uit de methodes. Dat terwijl deze kunstles ontzettend veel ingangen heeft om met taal, rekenen en geschiedenis aan de slag te gaan.

In opdracht van Museum Boijmans van Beuningen is Wolf in dat museum op zoek gegaan naar voorwerpen waar taal- en rekenlessen aan gekoppeld konden worden. Zo is er aan de hand van een schilderij van Rothko met kleuters gewerkt aan kunst, maar ook aan de basisvaardigheden. Er werd gerekend door onder andere uit te werken hoe groot het schilderij was; alle kinderen liggend op de vloer om uit te beelden wat de werkelijke afmetingen van het kunstwerk zijn en met A4tjes en wasco het kunstwerk namaken.

Acht cultuurbouwstenen
Wolf kwam er tijdens het maken van deze projecten al snel op uit dat er acht cultuurbouwstenen zijn. Door met deze bouwstenen een project uit te werken kom je echt tot de kern van een thema. Bij een aantal van die bouwstenen geeft Wolf een voorbeeld van een les of lessenserie.

“Wij weten een heleboel dingen en zij (de kinderen) weten het niet. En wij begrijpen niet waarom ze het niet begrijpen. Om dat te overbruggen, daar helpen lessen kunst en cultuur bij. Daarin is heel veel ruimte om te onderzoeken en veel vrijheid om fouten te maken.”

Wolf neemt ons mee in een project over boten. Waar er wordt begonnen met de begrippen ‘drijven’ en ‘zinken’, eindigt het met het maken van een boot van PVC-buizen waar onder luid gejuich van de hele school echt in gevaren wordt. De leerkracht van de groep heeft tijdens het project al haar taal- en rekenlessen aan de kant geschoven en is met het ontwerpen en maken van de boot aan alle basisvaardigheden gaan werken. Er zijn zeemansliederen gezongen, logboeken geschreven, plattegronden gemaakt. Er is gekeken hoeveel kinderen in de boot konden, en zelfs met de wet van Archimedes berekend hoeveel erin zouden passen zonder dat de boot zinkt. Dit project startte overigens met ‘niets’. Kun je met wit papier, water en een kwast het niets weergeven? Of kun je het niets vangen met een nietsvanger?

Bij het thema Steden en staten laat hij de leerlingen een eigen stad bouwen op een plattegrond van exact 1m2. Ieder kind heeft een eigen huis en ook een zelfportret in de stad. Met een mandarijntjeskanon, uiteraard zelf ontworpen, gemaakt en getest, mogen de kinderen de stad van een andere groep aanvallen. Hierbij komt de bouwsteen ‘emotie’ sterk terug. Ze ervaren zelf hoe het is om te belegeren en om belegerd te worden, “Dit is nog eens een lesje burgerschap!”

Drie lessen zelf ervaren
Tijdens de sessie mogen we ook zelf drie lessen ervaren. Bij de bouwsteen Tijd en ruimte leren we een krachtige kreet te uiten. Ondertussen leren we ook waar Nieuw Zeeland ligt, wie de oorspronkelijke bewoners waren en wat hun gebruiken en gewoontes waren. We verkennen drie symbolen bij de bouwsteen Patronen. Door die symbolen in kwarten te plaatsen en uit te spreken ontstaat er een lied. Ook moeten we een moordmysterie oplossen bij de bouwsteen Ordenen. Uit een patroon op de muur kunnen we, door gebruik te maken van drie verschillende maten PVC-buisjes, ontrafelen wie de moord gepleegd heeft. Eerst zoeken we uit wie welke maat buisje heeft om vervolgens met het geluid van de buisjes te ontdekken wie de moord gepleegd heeft.

Wolf sluit af: “Bij twijfel kan er iets ontstaan. Dat is zo!, leren we de kinderen op school. Is dat zo? Dat is wat ik doe. Je vertelt iets waarbij iedereen zegt: “Ja dat is zo!”, maar dan breng ik iets in, waardoor je je afvraagt of dat wel zo is. Op deze manier leren leerlingen de kennis die er is, te bevragen.”

Wist je dat?
… Wolf het lesmateriaal van zijn lessen over Patronen en Ordenen beschikbaar heeft gesteld? Je vindt het lesmateriaal hier.

Fotografie: Bas de Meijer

Bekijk ook de andere inspiratiesessies van de Cultuur & School Utrecht Inspiratiedag 2023, zoals van Linda van Denderen en over werkdrukverlagend cultuuraanbod.