Inspiratiesessie Werkdrukverlagend aanbod – Lef om te experimenteren

Vanuit de tuin van het Centraal Museum druppelen vakdocenten, schoolleiders en icc’ers het Auditorium binnen voor de inspiratiesessie Werkdrukverlagend aanbod op de Cultuur & School Utrecht Inspiratiedag 2023. Op het podium staan vier stoelen voor vier panelleden, die straks delen hoe het basisonderwijs anders te organiseren is door de inzet van cultuur.

Maar eerst geeft gespreksleider Esteban van der Wolf het woord aan Ankje Berkhof, consulent bij Cultuur & School Utrecht. “Het lerarentekort is hoog”, vertelt ze, “En de werkdruk nog hoger. Vanuit de scholen waarmee wij samenwerken hoorden we de nadrukkelijke wens om cultuuronderwijs ook werkdrukverlagend in te zetten. We hebben deze inspiratiesessie georganiseerd om met elkaar kennis en ervaringen te delen over hoe je dit kunt aanpakken.”

Landelijke inzichten
Max van Alphen, werkveldspecialist bij het Landelijk Kenniscentrum Cultuureducatie en Amateurkunst, neemt als eerste plaats op één van de panelstoelen. Hij signaleert dat het vraagstuk op veel plekken in het land speelt en ziet meerdere kansen:

“Het is al een basisgegeven dat kinderen lekkerder in hun vel zitten als een school veel cultuur aanbiedt. Daarnaast kan cultuureducatie ook lesstof vervangen. Sommige leerdoelen, bijvoorbeeld rondom burgerschap, kun je heel goed invullen met cultuureducatie.”

Wel geeft hij mee als advies: ”Veel kunstvakdocenten zijn ook lesbevoegd, maar het onderwijs is vaak geen aantrekkelijke plek voor hen. Vakdocenten worden namelijk vaak ingezet voor een kleine contracten. Wil je een kunstvakdocent aan je binden, kijk dan of je diegene een plek kan geven in je formatie.”
Tot slot ziet hij dat onderwijsassistenten steeds vaker icc-taken op zich nemen. Vaak heeft een onderwijsassistent meer ruimte voor zo’n taak, en het ontlast de leerkracht.

Montessori Kindcentrum LEF
Meer ruimte voor verdieping met het team
Het volgende panellid is Sylvia Tigchelhoff, directeur bij Montessori Kindcentrum LEF. Haar team wilde meer studiedagen, zodat er meer tijd voor verdieping zou zijn. “Maar dat gaat niet zomaar, en ouders vinden daar ook wat van”, vertelt Sylvia. De oplossing zat in de al bestaande samenwerking met De Dansers. “Wij werken met hen samen in een partnerschap binnen Creatief Vermogen Utrecht. In gesprek met De Dansers ontstond het idee om hen een hele dag de school over te laten nemen. Dat gaf hen ook de ruimte om met hun lessen meer de diepte in te gaan, en wij konden als team aan de slag.”

“We zijn vorig jaar gestart met één dag. Dat ging zo goed dat De Dansers dit jaar vier dagen de school ‘overnemen’.”

“Wij zijn als leerkrachten betrokken, zijn er voor de leerlingen in de pauzes; en wat de leerlingen creëren, presenteren ze aan het einde van de dag. Ook ouders zijn super-enthousiast.” Sylvia vervolgt: “Volgend jaar willen we dit experiment uitbreiden. We vragen hiervoor de Experimenteerregeling van Utrecht Leert aan. Hoe we het allemaal gaan doen, daarover gaan we nog puzzelen met onze consulent van Cultuur & School Utrecht. Wat we in ieder geval weten dat werkt is dat het schoolteam en De Dansers elkaar door de intensieve samenwerking goed kennen en elkaar vertrouwen. Dat vertrouwen geeft ons de ruimte om sámen te experimenteren. “

OBS Tuindorp
Kleinere groepen door inzet van een vakdocent
Sam Beisser, groepsleerkracht en docent Drama en dans bij OBS Tuindorp, herkent dit. “Wij werken in groepen van zestig leerlingen, met drie leerkrachten. Eens per week neem ik een groep leerlingen mee de klas uit voor drama- of dansles. De andere groepsleerkrachten werken zo met kleinere groepen, en hebben meer tijd en aandacht voor de leerlingen. Het werkt omdat ik echt onderdeel ben van het team. Ik zit met alle clusters aan tafel; samen bepalen we wat de jaarthema’s zijn en hoe ik mijn lessen daarop kan laten aansluiten.”

“Hoe reageren de kinderen hierop?”, vraagt een icc’er in de zaal. “Het was in het begin echt puzzelen”, vertelt Sam. “Maar nu weet iedereen niet beter. Vooral de leerlingen die vanaf de kleuterklas in deze vorm werken, kijken niet meer op of om.” Ze noemt nog een extra voordeel:

“De kinderen gaan na een les dans over drama ook weer anders aan de taal- of rekenles. Ze hebben lekker kunnen bewegen, zijn opener en vrijer”.

OBS de Fakkel
Opbloeien met cultuur
Ook op OBS de Fakkel is cultuur onderdeel van het wekelijkse programma en is de langdurige samenwerking met vakdocenten datgene wat werkt. “We hebben voor iets grotere basisgroepen gekozen, van waaruit elke dag wisselende groepjes leerlingen naar het ‘atelier’ gaan”, vertelt leerkracht Susanne Bakker. “Daarnaast worden vakdocenten ingezet, ook voor kunst en cultuur. Zo krijgen alle kinderen meer aandacht én meer keuzemogelijkheden en kan de groepsleerkracht met kleinere groepen aan de slag.”

“Hoe organiseer je dit in je onderwijssysteem?”, vraagt een leerkracht uit de zaal. “In het begin was het zoeken, alle rooster vlogen door elkaar”, erkent leerkracht Joost Teunissen.

“We zijn er nog niet, het blijft een uitdaging qua plannen. Maar cultuur brengt kinderen veel. Ik zie ze opbloeien, en ze durven ook veel meer.”

Video: Utrecht Leert

De andere panelleden herkennen dat het tijd kost om anders te organiseren. “Wat je nodig hebt is het lef”, stelt Sylvia. “Wacht niet tot je alles op papier in orde hebt, maar ga met elkaar het experiment aan.” “En wees niet te bang om te falen’, vult Sam tenslotte aan.

Wist je dat?
… onze culturele partners vanaf schooljaar 2023-2024 ook cultuuraanbod aanbieden dat werkdrukverlagend in te zetten is? Bekijk het werkdrukverlagend aanbod voor PO en VO en neem contact op met via consulent@cultuurenschoolutrecht.nl voor meer informatie en/of kosteloos advies op maat voor jouw school.

Bekijk ook de andere inspiratiesessies van de Cultuur & School Utrecht Inspiratiedag 2023 met Linda van Denderen, Wolf Brinkman en een rondleiding in het Centraal Museum.