De kracht van kunst bij het mentaal weerbaar maken van jongeren
Een samenleving die steeds hogere eisen stelt, de druk om te presteren, eenzaamheid en de coronacrisis die bestaande problemen scherper aan het licht heeft gebracht. Veel jongeren kampen tegenwoordig met mentale uitdagingen; dat laten verschillende onderzoeken al langere tijd zien. Daarom kwamen docenten, cultuurcoaches, stagebegeleiders en jongerenwerkers op dinsdag 6 februari 2024 naar Theaterhuis De Berenkuil in Utrecht. Om daar tijdens de bijeenkomst Weerbaar met kunst, georganiseerd door NEOS Cultuuronderwijs, Kunst Centraal en Cultuur & School Utrecht, dieper op het onderwerp in te zoomen. En samen te kijken hoe kunst- en cultuuronderwijs kan bijdragen aan het mentaal weerbaarder maken van jongeren.
Prikkelverwerking met kunstproject van Schweigman&
De eerste gasten wagen zich na binnenkomst in het levendige culturele verzamelpand in de Utrechtse wijk Wittevrouwen al snel aan het prikkelexperiment van theatergezelschap Schweigman&. Iedereen heeft een unieke manier van waarnemen en prikkelverwerking. Mensen lopen intuïtief met blinddoeken om door een ruimte, voelen aan voorwerpen en maken tekeningen over wat voor gevoelens dat oproept. Alle zintuigen worden geprikkeld en dit is een mooi opstapje naar de rest van het programma.
Legends of the Roof
Om 14.00 uur opent dagvoorzitter Door Heijne officieel de bijeenkomst in de Theaterzaal. De insteek is om te onderzoeken hoe we binnen onze eigen professie en expertise én binnen onze cirkel van invloed kunnen bijdragen aan de mentale weerbaarheid van jongeren. Door geeft aan dat ze blij is dat er zoveel professionals zijn gekomen.
Dan verschijnen op het grote scherm de eerste beelden van Legends of the Roof. Een indrukwekkende dansfilm uit de koker van productiehuis Kosmik, die op treffende wijze de strijd tegen psychische problemen, depressie en zelfdoding laat zien. Want als woorden te kort schieten, kun je vaak met kunst wel tot de kern komen. Door gaat in gesprek met Wassim Jouhri over het artistieke proces rondom de totstandkoming van de film. Hij vertelt hoe de film het gesprek over dit taboe op gang brengt. Zijn advies; geef jongeren een stem en luister naar wat ze te zeggen hebben.
Iemand zei dat hij zich nu echt begrepen voelde. Dan hebben we echt iets kunnen betekenen.
Wassim Jouhri
Bibliotheek van de Tussenverhalen
Na Legends of the Roof vertellen onderzoekers Jacomijne Prins en Sebastian Abdallah over het project Bibliotheek van de Tussenverhalen. Veel jongeren moeten navigeren tussen verschillende leefwerelden en zitten in ‘tussenposities’. De film waarin Jazzy vertelt over haar jeugd en hoe zij is opgegroeid, laat zien hoe verwarrend het kan zijn om jezelf staande te houden in een wereld vol tegenstrijdigheden. De ‘Bibliotheek van de Tussenverhalen’ staat vol met verhalen zoals die van Jazzy. Dit geeft jongeren een stem, wat leidt tot erkenning en herkenning. En dat is essentieel om weerbaar te worden. En het kan jeugdprofessionals helpen om het gesprek hierover aan te gaan.
Sebastian benadrukt ook nog hoe belangrijk het is om jongeren zelf de regie te geven en de juiste omgeving te creëren om eigenaarschap te stimuleren. Want eigenaarschap stimuleert ook de mentale weerbaarheid.
Workshop Theatergroep PlayBack
Na het plenaire gedeelte gaat de groep uiteen voor het volgen van twee workshops. Tijdens de workshop van Theatergroep PlayBack stappen we in de training Alles Goed, waarin docenten door middel van rollenspellen oefenen met het voeren van gesprekken met jongeren over hun mentaal welbevinden. Een actrice speelt de rol van Luna, die niet lekker in haar vel zit. De workshop laat zien hoe ingewikkeld het is voor docenten om daar mee om te gaan. Want hoe level je met een 14-jarige die heel erg gesloten is en niets loslaat over wat haar dwarszit?
Cafégesprek Kunst Inside
Bij het cafégesprek is er ruimte om in gesprek te gaan met de experts van de dag. Er wordt onder het genot van een hapje en een drankje verder ingezoomd op de verschillende thema’s van de dag en hoe we als professionals de weerbaarheid van jongeren middels de kunsten kunnen versterken.
Het was een inspirerende middag met bevlogen en inspirerende mensen. De rode draad: luister naar jongeren, praat mét ze en niet over (of voor!) ze, geef ze een stem, laat het verhaal uit de jongeren komen en geef ze eigenaarschap. En natuurlijk; kunst is zo krachtig dat het veel in beweging kan brengen.
