De Diamantslijper stimuleert tot divers creatief gedrag

Joris moet een zelfportret maken, maar stoort telkens zijn medeleerlingen en hangt over de tafel. De leerkracht zet hem uiteindelijk apart omdat het hem niet lukt om aan het werk te blijven. Bij de afsluiting vraagt de leerkracht Joris om uit een stapel neergelegde kaartjes er eentje te kiezen. Hij pakt het volgende reflectiekaartje: “Als je iemand om advies mag vragen, wie zou dat dan zijn en wat zou je vragen?” Joris zucht vanuit de grond van zijn hart: “Iemand die heel goed kan tekenen, want hoe teken je nou blond haar, dat wordt altijd geel of wit.” “Ja, dat is zeker een lastige vraag”, zegt de leerkracht. “Oh juf, daarom deed ik zo lastig” zucht Joris opgelucht. Plotseling wordt dankzij het reflectiemoment voor hemzelf én voor de leerkracht duidelijk wat er speelde.

Wanneer je een diamant in het licht houdt, schittert hij steeds weer anders. Net als de creatieve vermogens van kinderen. Creatief Vermogen Utrecht, een lerend netwerk van creatieve partnerschappen tussen scholen en culturele instellingen in Utrecht, vertaalt de creatieve vermogens van kinderen naar het beeld van een diamant met negen stralen: Creatief doen, Creatief denken, Verbeeldingskracht, Zelfsturing, Ambachtelijkheid, Samenwerken en Omgevingsgerichtheid. De laatste twee stralen zijn reflectiestralen: Reflecteren op wat je doet en Je creatieve proces doorgronden.

De Diamantslijper – inzicht in je eigen creatief gedrag
Maar hoe ziet dat diverse creatieve gedrag er in de klas uit? Welke vragen stel je aan de leerling bij zo’n creatief proces? Om de negen stralen van de diamant toepasbaar te maken, ontwikkelden we samen met leerkrachten en leerlingen De Diamantslijper, een prachtige doos met kaartensets om in de klas mee te werken, ongeacht de lesstof of het thema.

Met de reflectiekaartjes van De Diamantslijper krijgen kinderen inzicht in hun eigen creatief gedrag. We vertaalden de negen stralen van de diamant naar concrete leerdoelen en beschreven deze op speelse en toegankelijke wijze voor vier verschillende leeftijdsfases. De kaartjes van de Diamantslijper stimuleren de leerlingen om een creatief onderzoekende houding aan te nemen. De reflectiekaartjes in deze doos laten ze terugkijken op hun eigen proces: “Kun je in drie gezichtsuitdrukkingen laten zien hoe het ging?”

Foto Creatief Vermogen Utrecht

Werken met De Diamantslijper – basisopzet voor de leeftijden 6+, 8+, 10+
Stap 1: Jij geeft de creatieve opdracht(en).
Stap 2: De leerlingen hebben een kinddoelkaartje. Die nemen ze mee naar hun werkplek, of is zichtbaar op het digibord.
Stap 3: De leerlingen gaan met het doel in hun achterhoofd aan de slag bij de creatieve opdracht. Het kinddoel zorgt ervoor dat de leerlingen bewustere keuzes maken hoe ze aan het werk gaan met de opdracht. Ze dagen zichzelf uit om buiten hun comfortzone te treden tijdens het creatief proces.
Stap 4: Jij begeleidt/vraagt/laat los/observeert en stimuleert waar nodig. Je hebt de handleiding bij de hand voor eventuele tips of ondersteuning.
Stap 5: Presentatie van hun werk (in duo’s/ kleine groepen/ voor de hele klas/ voor ouders/andere klas etc. alle variaties zijn mogelijk)
Stap 6: De leerlingen pakken een reflectiekaartje. Ze beantwoorden de vraag en verdiepen zo hun eigen proces.
Optie stap 7: Op een diamantvel kruisen de leerlingen aan welk doel ze gekozen hebben. Is het vel vol, dan vouwen ze hun eigen diamant en stoppen ze die in de kluis. Op naar een nieuwe diamant!

Succesfactoren
Leerkrachten van vijf scholen uit het netwerk en hun leerlingen speelden een hoofdrol bij het ontwikkelen van De Diamantslijper. Zij testten de kinddoelen. De kinderen dachten mee over de formulering van de doelen, de leerkrachten over hoe het voor hen een instrument werd om creatief vermogen te stimuleren. Door te werken met kinddoelen, maken leerlingen bewustere keuzes hoe ze aan het werk gaan met de opdracht. Ze dagen zichzelf uit om buiten hun comfortzone te treden tijdens het creatief proces. Door de creatieve reflectieopdrachten verdiepen ze hun eigen proces.

Omdat de kaartjes voor elke leeftijdscategorie eigen doelen en vragen stellen, is De Diamantslijper in alle klassen te gebruiken. Ook hebben scholen alle vrijheid om het middel in te zetten wanneer en waar ze maar willen: integraal bij alle vakken, gekoppeld aan thema’s of specifiek voor de kunstvakken.

Meer weten?
www.creatiefvermogenutrecht.nl
info@creatiefvermogenutrecht.nl
De stralen van De Diamant

TIP
Op 7 november organiseert Creatief Vermogen Utrecht een training Werken met De Diamantslijper